Voorwoord

VOORWOORD

Druten, november 2025

Aan de leden van de gemeenteraad,

Met deze programmabegroting 2026 en de meerjarenraming 2027–2029 legt het college u het sluitstuk voor van deze bestuursperiode. Het betreft de vierde en laatste begroting van dit college, die in het teken staat van afronding én voorbereiding: afronding van het coalitieprogramma “Samen duurzaam vooruit” en voorbereiding op een volgende bestuursperiode waarin grote maatschappelijke opgaven blijvend een stevige financiële onderlegger vragen.

De begroting is gebaseerd op de koers uit de Perspectiefnota 2025, met actualisatie van beleidsmatige, financiële en macro-economische ontwikkelingen, waaronder de uitkomsten van de septembercirculaire. Daarbij blijven wij vasthouden aan prudent financieel beleid, bestuurlijke daadkracht en inhoudelijke prioritering.

Landelijke ontwikkelingen en financiële context

De financiële positie van gemeenten staat structureel onder druk. Hoewel het rijk via de Voorjaarsnota 2025 tijdelijk extra middelen beschikbaar heeft gesteld, blijft structurele duidelijkheid over de bekostiging van gemeentelijke taken uit. Daarmee blijft het risico van het ‘ravijnjaar’ – zij het uitgesteld – actueel.

De toename van taken in het sociaal domein, de druk op uitvoering en de inflatoire effecten op inkoop en cao’s zetten de gemeentefinanciën onder spanning. Ook voor Druten geldt dat de balans tussen wettelijke opgaven, bestuurlijke ambities en beschikbare middelen onder druk staat.

Wij sluiten ons aan bij de inzet van de VNG richting het rijk: structurele duidelijkheid en een eerlijke herverdeling van middelen zijn essentieel voor bestuurbare en toekomstvaste gemeenten. Tegelijkertijd nemen wij onze verantwoordelijkheid om – binnen onze mogelijkheden – zelf te sturen op financiële houdbaarheid.

Financiële positie gemeente Druten

Het college presenteert voor 2026 een sluitende begroting. Daarmee voldoet de gemeente aan het repressieve toezichtskader van de provincie. Het sluitende beeld wordt bereikt door een behoedzaam financieel beleid en reeds genomen ombuigingsmaatregelen.

Het jaar 2027 laat op basis van deze begroting ook een positief saldo zien. Voor de jaren 2028–2029 zijn nog negatieve saldi zichtbaar. De structurele opgave blijft daarmee onverminderd urgent. De inzet van reserves is tijdelijk, en bedoeld om ruimte te creëren voor bestuurlijke keuzes in de komende bestuursperiode.

Ook in deze begroting zijn aanvullende stappen gezet: investeringen zijn getemporiseerd, beleidsreserves zijn kritisch bezien en de begrotingsramingen zijn verder aangescherpt. De uitgangspunten van het provinciale toezichtkader – realistisch begroten, reëel dekkingsplan en structureel inzicht – blijven leidend.

Strategisch vervolg en vernieuwing: Zero-Based Budgeting

De begroting 2026 vormt tevens de start van een fundamentele vernieuwing in de gemeentelijke planning- en controlcyclus. In 2025 is gestart met de voorbereiding op de gefaseerde invoering van Zero-Based Budgeting (ZBB), ook wel een 0-begroting genoemd: een methodiek waarin budgetten niet automatisch worden doorgezet of geïndexeerd, maar integraal worden heroverwogen op basis van de vastgestelde ambities, doelen en bijbehorende activiteiten, beleidsmatige relevantie en uitvoerbaarheid. Met ZBB of 0-begroten wil je eigenlijk niet de begroting van vorig jaar als uitgangspunt nemen, maar vanaf nul opnieuw opbouwen. Vanuit de basisvragen ‘‘waarom doen we eigenlijk wat we doen, vanuit welke doelen en ambities én hoeveel geld hebben we daarvoor over?”.

Eind 2025 wordt gestart met een pilot uitgevoerd op twee taakvelden. Op basis hiervan zal beoordeeld worden of ZBB een vervolg krijgt naar een organisatiebrede toepassing. Zo ja, dan is de ambitie om in 2027 te komen tot een volledig op ZBB gebaseerde begroting. De verwachting is dat ZBB bijdraagt in meer transparantie en samenhang tussen beleidsambitie, doel en activiteit wat zorgdraagt voor betere herprioritering en beleidsmatige scherpte – randvoorwaarden om beter te kunnen sturen op maatschappelijke waarde in tijden van schaarste.

ZBB past bij de bestuurlijke ambitie van Druten om een lerende, wendbare en opgaven-gestuurde overheid te zijn, zoals neergelegd in onze Toekomstvisie 2040.

Overgang naar nieuwe bestuursperiode

Deze begroting markeert het einde van de bestuursperiode 2022–2026. In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026 is het aan een nieuw te vormen raad en college om verdere keuzes te maken over ambities, taken en tempo. Wij laten een stevig financieel fundament achter, en een instrumentarium waarmee de volgende bestuursperiode beleidsrijk en financieel onderbouwd aan de slag kan.

De begroting 2026–2029 is geen eindpunt, maar een overgangsdocument: van herstel naar herinrichting, van ombuiging naar herprioritering. Samen met de raad, de samenleving en onze partners willen wij doorgaan met het maken van keuzes die recht doen aan de maatschappelijke opgaven van vandaag en de generaties van morgen.

Burgemeester en wethouders van Druten,

De secretaris, B.P.P. Janssen

De burgemeester, S.W.P.J. Sengers